Televizyonun anlatı yapısını analiz ederken televizyonun tekrarlanabilir yapılardan oluştuğunun altını çizmek gerekir. Televizyonda göstergeler doğrudan izleyiciye seslenir ve etkilemeyi hedefler. Günlük yaşam ve doğal akışın kullanımı, anlatı yapısı aracılığıyla izleyenleri ortak beklentiler çerçevesinde bir araya getirir. Hem kurmaca hem de kurmaca olmayan anlatımlarla izleyiciye yeni bir dünya sunulurken beraberinde farklı bir gerçeklik de iletilir.
Televizyon aygıtımız bizi dünyayla hep yakın ilişkide tutar ama bunu bize gülümseyen çehremizin hiç değişmediği bir yüzle yaptırır. Sorun, televizyonun bize eğlendirici temalar sunması değil, bütün temaların eğlence olarak sunulmasıdır ve bu da bambaşka bir sorun oluşturur. (Postman, 2004, s. 101) Bu bağlamdan yola çıkarak içeriklerin giderek birbirine yakınlaştıklarını ve hibrit bir yapıya dönüştüklerini söylemek mümkündür.
Hibrit terimi genetikten alınmıştır ve iki ayrı türün türler arası üremesine ve genellikle kısır, üreyemeyen bir yavrunun doğumu ile sonuçlanmasına atıfta bulunmaktadır. Tür hibritliği, iki ya da daha fazla oturmuş türün tanınabilir tür, hikâye akışı, yapı ve/veya karakterleştirmesini sergileyen metinlere atıfta bulunmaktadır. (Stadler-McWilliam, 2009, s. 221)
Çeşitlenen İçerikler
Geniş kitlelere ulaşmayı amaçlayan televizyon programları genellikle büyük reklam gelirleri elde edebilmek için tür veya format adaptasyonu, yayıncılık açısından hızlı üretilip tüketilebilen bir yapı olmasının yanı sıra kültürel değerlerin pasifleştirilmesi sürecidir. Televizyon programlarının hibrit yapı aracılığıyla ortak bir dil ve sosyokültürel yapıyı algı biçimi, birbirine benzeyen yaşam tercihleri ve alışkanlıklar oluşmakta, ortak değerler bütünü meydana getirilmeye çalışılmaktadır.
Son zamanlardaki başarılı televizyon içerikleri, işyeri sit-com (The Office, Parks and Recreation) ya da aile sit-com (Modern Family) gibi tarzlar ile “mockumentary” tarzını ortaya çıkarmıştır. Ama hibrit tarzların kullanımı hiçbir yerde realite televizyonunda olduğundan daha belirgin değildir. Her zaman belgeseli dram, sit-com ya da arkası yarın gibi kurgusal televizyon tarzıyla ya da yarışma programları ya da talk show gibi daha eski gerçeğe dayalı televizyon tarzlarıyla birleştirdiğinden tanım itibarıyla hibrittir. Aslında realite televizyonu (Survivor, American Idol ve Dancing with the Stars gibi belgesel ve yarışma programı unsurlarını birleştiren) gamedoc ve (MTV’nin The Real World’ünün belgesel ve dizi karışımında olduğu gibi) docusoap gibi formatlarının başarısı ve kültürel etkisiyle televizyonun geri kalanını etkilemiştir. (Edwards, 2013, s. 47)
Televizyon programcılığının içerik ve teknik olarak evrilmesi beraberinde yeni atılımları da getirmektedir. Böylece dünyayı yeni formatlara ve televizyon yayın planlamalarına yöneltmiştir. Gerek internet kullanımı gerekse modern tüketim enstrümanları televizyon programcılığında farklı türlerin bir arada işlendiği yeni içeriklerin vücut bulmasına yol açmıştır.
İzler kitlenin bilgi ve eğlenceyi bir arada tükettiği infotainment (bilgi-eğlence) programları, gerçek kimlikleri sunan ve onları sosyolojik altyapı ile ekranda belgeleyen docusoaps (belgesel-dram), birilerinin evlerini ya da dış görünüşlerini yeniden yapmak ile ilgili makeover programları, genellikle insanların hayat tarzlarını ya da işlerini değiştirdiği sosyal anlatımları barındıran lifestyle (hayat tarzı) programları, gündelik hayat içerisinde toplumu oluşturan parçaların komedi öğesiyle işlendiği mockumentary (komedi-belgesel) programları, bir grup insanın ya da bir durumun gözlemlendiği aynı zamanda eğlendirirken yeteneklerinin sergilendiği gamedoc (yarışma-belgesel) programları yenilenen ve birbirlerine eklemlenerek oluşan hibrit programa örnektir.
Son zamanlarda karşımıza çıkan diğer bir hibrit televizyon içeriği örneği de dizi-belgesel türüdür. Burada dizinin parçası olan oyuncu, mekân, kostüm, kurgu gibi unsurlar vardır. Tarihsel gerçeklikle harmanlanıp kurgulanmış hikâyeyi izleyiciye dizi formatında canlandırma yoluyla aktarırlar. Sahnelerin arasında olayları anlatan uzmanlara ve onların görüşlerine yer verilir. Yaşanan olayların sebebini, sonuçlarını ve altında yatan saklı bilgileri deşifre eden kişilere yer verilir. Bu kişiler konuşurken isimleri ve uzmanlıkları da aktarılmakta ve inandırıcılık güçlendirilmektedir.
Tarih temalı anlatılar, hibrit içerikleriyle izleyiciye kanıtlama ve belgeleme anlatısını sunar. Dramatik anlatısı yapısı, yayın süresi, uzman görüşleri ve doyurucu görsel canlandırmalar ile hibrit altyapısı oluşturulur. Özellikle Netflix bünyesinde yayınlanan Ottoman ve Roman Empire gibi yapımlarda bunu görmek mümkündür. Bu hibrit format, eskiden yapılan canlandırmalardan farklıdır çünkü dram unsurlarını barındırır, seri şeklindedir ve sezonları bulunur. Bahsi geçen bu iki dizi özelinde dünya tarihinde yer etmiş olaylar ve etkilerini yaşatan kesitler aktarılır. Gerçek ve kurgu harmanlanarak sunulur. Gerçekliği yansıtan bilgiler, ete kemiğe bürünmüş karakterler ve mekânlar içerisinde sergilenir ve o da işin retoriğini ve etkileyiciliğini artırır.
Yayın yapan platformlar artıkça izleyicinin dikkatini çekecek ve onu yakalayacak televizyon içerikleri de çeşitlenmeye ve hibritleşmeye devam edecektir.
Kaynakça
Postman, N. (2004). Televizyon Öldüren Eğlence. İstanbul: Ayrıntı.
Edwards , H. Leigh. (2013). The Triumph Of Realıty TV. United States: Praeger.
Stadler, J. Mcwilliam K. (2009). Screen Media. Australia: Allen & Unwin.
Yazarlar
Mert Gürer: Dr. Öğr. Üyesi, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü
Zeynep Gürer: Dr. Öğr. Üyesi, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Bölümü
